#Giỗ Hết Là Gì? Cách Tính Ngày Giỗ Hết Chi Tiết Từ A-Z

Trong văn hóa tâm linh của người Việt, nghi lễ thờ cúng tổ tiên luôn giữ một vị trí vô cùng quan trọng, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn". Trong đó, giỗ hết là một nghi lễ đặc biệt, mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Với 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn và chế tác các công trình tâm linh bằng đá tự nhiên tại Huy Duyên Stone, chúng tôi thấu hiểu những băn khoăn của quý vị về các nghi lễ truyền thống. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về giỗ hết là gì và cách tính ngày giỗ hết một cách đầy đủ, giúp quý vị thực hiện nghi lễ này một cách trang trọng và đúng với thuần phong mỹ tục.

1. Giỗ hết là gì? 

Giỗ hết, hay còn được biết đến với các tên gọi khác như Đại tường, giỗ hết khó, mãn tang, hoặc đoạn tang, là một nghi lễ cúng giỗ quan trọng trong văn hóa Việt Nam. Đây là ngày giỗ lớn, thường được tổ chức để đánh dấu việc kết thúc giai đoạn tang chế sau khi một người thân qua đời.

Ngày giỗ hết khó (Đại Tường) được thực hiện vào ngày kỷ niệm 2 năm (tức 24 tháng) kể từ ngày người thân mất. Đây là thời điểm mà nỗi đau thương mất mát đã dần nguôi ngoai, và gia đình chính thức hoàn mãn mọi bổn phận tang sự.

Vị trí của giỗ hết trong các ngày giỗ:

• Giỗ đầu (Tiểu tường): Là ngày giỗ đầu tiên, kỷ niệm 1 năm ngày mất.
• Giỗ hết (Đại tường): Là ngày giỗ quan trọng, kỷ niệm 2 năm ngày mất, đánh dấu việc mãn tang.
• Giỗ thường (Cát kỵ): Là các ngày giỗ được tổ chức hàng năm sau ngày giỗ hết.

Sự khác biệt chính giữa các ngày giỗ này nằm ở thời gian và ý nghĩa. Giỗ đầu vẫn còn nặng không khí tang thương, trong khi giỗ hết mang ý nghĩa hoàn thành trọn vẹn đạo hiếu trong thời kỳ tang lễ, mở ra một giai đoạn mới trong việc tưởng nhớ người đã khuất.

Giỗ hết là gì 

2. Ý nghĩa của giỗ hết 

Lễ giỗ hết không chỉ là một nghi thức mà còn hàm chứa nhiều tầng ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện truyền thống tốt đẹp của dân tộc:

• Thể hiện lòng hiếu thảo, tưởng nhớ người đã khuất: Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn công lao sinh thành dưỡng dục của ông bà, cha mẹ và những người thân đã qua đời. Việc tổ chức cúng giỗ hết một cách trang trọng thể hiện sự ghi nhớ và trân trọng những giá trị mà người đã khuất để lại.
• Đánh dấu sự kết thúc thời gian để tang: Ngày giỗ hết chính là thời điểm con cháu chính thức mãn tang (hay còn gọi là đoạn tang). Sau lễ này, con cháu có thể trở lại với các sinh hoạt thường nhật một cách trọn vẹn hơn, như tham gia các lễ hội, cưới hỏi.
• Cầu mong người đã khuất an yên ở thế giới bên kia: Thông qua các nghi lễ cúng bái, gia đình cầu nguyện cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát, an nghỉ nơi cõi vĩnh hằng. Đây cũng là một nghi lễ nhằm sẻ chia, an ủi giúp cho anh linh của người khuất núi được siêu thoát.
• Gắn kết tình cảm gia đình, dòng họ: Ngày giỗ hết là dịp để con cháu, họ hàng gần xa tụ họp, cùng nhau chuẩn bị lễ vật, ôn lại kỷ niệm về người đã khuất. Qua đó, tình cảm gia đình, dòng tộc thêm gắn bó, đoàn kết.

Như ông cha ta đã dạy qua bao đời bằng những câu ca dao, tục ngữ như  "Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.” hay "Uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây." Những lời răn dạy này càng làm nổi bật ý nghĩa của việc cúng giỗ hết, nhắc nhở con cháu về cội nguồn và đạo hiếu làm người.

Ý nghĩa của giổ hết 

3. Cách tính ngày giỗ hết 

Việc xác định ngày giỗ hết một cách chính xác là rất quan trọng để nghi lễ được diễn ra đúng với truyền thống.

Thời gian để tang phổ biến:

• Như đã đề cập, ngày giỗ hết khó hay Đại tường thường được tính là tròn 2 năm (24 tháng) sau ngày mất, tính theo lịch âm.
• Tuy nhiên, thời gian mãn tang hoàn toàn (bao gồm cả việc không còn phải kiêng kỵ một số điều) có thể kéo dài hơn ở một số địa phương hoặc theo quan niệm xưa, ví dụ như 27 tháng hoặc tròn 3 năm (36 tháng). Sau lễ Đại tường (2 năm), có thể có thêm lễ Trừ phục (Đoạn tang) để chính thức kết thúc mọi nghi thức tang chế. Dù vậy, ngày giỗ hết quan trọng nhất vẫn là kỷ niệm 2 năm ngày mất.

Hướng dẫn cách tính ngày giỗ hết chính xác theo lịch âm:

• Ngày giỗ hết được tính là ngày mất của người đó sau 2 năm, theo lịch âm. Ví dụ: Nếu người thân mất vào ngày 15 tháng 8 âm lịch năm Canh Tý, thì ngày giỗ hết sẽ là ngày 15 tháng 8 âm lịch năm Nhâm Dần.

Lưu ý trường hợp năm nhuận và cách điều chỉnh:

• Lịch âm có năm nhuận (thêm một tháng). Tuy nhiên, cách tính ngày giỗ hết thường không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi tháng nhuận. Ngày giỗ hết vẫn giữ nguyên ngày và tháng âm lịch của ngày mất, chỉ khác năm.
• Ví dụ: Người mất ngày 20 tháng 5 âm lịch năm Tân Sửu. Năm Nhâm Dần không có tháng 5 nhuận, năm Quý Mão có tháng 2 nhuận. Ngày giỗ hết (Đại tường) vẫn là ngày 20 tháng 5 âm lịch năm Quý Mão (tức 2 năm sau). Việc có tháng nhuận không làm thay đổi ngày và tháng âm lịch của ngày giỗ.

Cách tính ngày giỗ hết 

4. Chuẩn bị lễ vật giỗ hết 

Sự chuẩn bị chu đáo cho lễ giỗ hết thể hiện lòng thành kính của con cháu.

4.1. Trước ngày giỗ 

• Bàn bạc, phân công công việc trong gia đình: Các thành viên trong gia đình nên họp bàn để thống nhất về việc tổ chức, phân công người chuẩn bị lễ vật, mời khách (nếu có).
• Dọn dẹp, trang trí nhà cửa, bàn thờ: Nhà cửa, đặc biệt là khu vực bàn thờ gia tiên, cần được dọn dẹp sạch sẽ, trang hoàng.
• Tảo mộ (nếu có điều kiện): Trước ngày chính giỗ, con cháu hoặc người đại diện nên ra mộ phần của người đã khuất để dọn dẹp, sửa sang, thắp hương và khấn mời vong linh về nhà dự lễ.

Tảo mộ trước ngày giỗ hết 

4.2. Sắm lễ vật

Mâm cúng giỗ hết có thể khác nhau tùy theo phong tục vùng miền và điều kiện kinh tế của mỗi gia đình, nhưng quan trọng nhất là lòng thành. Dưới đây là những lễ vật cơ bản thường có :

Đồ cúng cơ bản:

• Mâm ngũ quả (các loại trái cây tươi ngon).
• Bình hoa tươi (hoa cúc, hoa huệ...).
• Bộ đồ cúng, giấy tiền, vàng mã, giấy đất (tùy theo tập tục).
• Đĩa cau trầu têm sẵn.
• 01 ấm trà ngon.
• 01 chai rượu nếp.
• 09 chén nước lã (hoặc 3, 5 chén).
• 05 chén rượu (hoặc 3 chén).
• 01 gói thuốc lá (tùy chọn).
• 02 cây nến hoặc đèn dầu.

Mâm cơm cúng:

• 01 con gà luộc nguyên con (gà trống thiến hoặc gà mái tơ), đặt trên đĩa xôi (xôi gấc, xôi đỗ xanh).
• 01 đĩa thịt heo luộc hoặc quay.

Các món xào, món canh: Ví dụ, 01 đĩa thịt bò xào, 01 bát canh măng miến (hoặc canh mọc, canh bóng...).

• 01 đĩa rau luộc (rau muống, cải...).
• 01 bát tô cơm trắng.
• 01 bát muối ớt hoặc muối trắng.
• 01 bát nước chấm (nước mắm pha).
• 09 (hoặc 05) bộ bát đũa cúng.

Lễ vật đặc trưng theo vùng miền:

• Miền Bắc: Thường có thêm các món như giò lụa, chả quế, nem rán, nộm. Mâm cỗ thường đầy đặn, nhiều món.
• Miền Trung: Có thể có các món đặc trưng như tôm chua, nem lụi, các loại bánh như bánh ít, bánh lọc.
• Miền Nam: Thường có bánh chưng, bánh tét (dù là ngày giỗ), thịt kho tàu, canh khổ qua nhồi thịt.

Sắm lễ vật, chuẩn bị mâm cúng cho ngày giỗ hết 

5. Nghi lễ cúng giỗ hết 

5.1. Văn khấn giỗ hết

Bài văn khấn giỗ hết là một phần không thể thiếu. Có thể tham khảo bài văn khấn Nôm ngày giỗ hết được cung cấp với nội dung bao gồm:

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy 9 phương Trời, 10 phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.

Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.

Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ dòng họ.......................................

Tín chủ con là...............................................................................................................

Ngụ tại..........................................................................................................................

Hôm nay là ngày ............... tháng ................ Năm.............................      dương thế

Tức ngày: …………………. Tháng ………………… năm ……………  âm gian

Là ngày giỗ đầu của............................................................................................... (1) 

Thiết nghĩ: 

Tình nghĩa cha sinh mẹ dưỡng, biết là bao; Công ơn biển rộng, trời cao khôn xiết kể.

Mấy lâu nay: Thở than trầm mộng mơ màng; Tưởng nhớ âm dương vắng vẻ.

Sống thời lai lai láng láng, hớn hở chừng nào ! Thác thời kể tháng kể ngày, buồn tênh mọi lẽ ! Ngày qua tháng lại, tính đến nay Đại Tường tới tuần rồi.

Thưa ………………..! (2). Thế là đã là tròn 2 năm âm dương ly biệt. Hôm nay là ngày giỗ hết khó của ……………. Con, cùng toàn thể con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ lòng thành.

Tâm thành kính mời..............................................................................................(1)

Mất ngày .....................................tháng.................................năm..............................

Mộ phần táng tại ........................................................................................................

- Chúng con cúi lạy cầu xin hương linh hiện về linh sàng, chứng giám cho lòng thành. Và thụ hưởng hương hoa, lễ vật của con cháu chúng con. Độ trì cho con cháu được an ninh khang thái, vạn sự an lành, gia cảnh đại gia đình ta được hưng long thịnh vượng.

- Con cúi lạy xin kính mời các vị Tổ Tiên nội ngoại, Bá Thúc, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Tỷ Muội, Huynh Đệ, Cô Di và toàn thể các hương linh tổ tiên đồng lai hâm hưởng.

- Tín chủ con lại xin kính mời các ngài Thần Linh, Thổ địa, Thổ Công, Táo Quân và chư vị Linh thần đồng lai giám cách thụ hưởng.

Nam mô a di Đà Phật !

Nam mô a di Đà Phật !

Nam mô a di Đà Phật !

Khi khấn, người chủ lễ (thường là trưởng nam hoặc người có vai vế trong gia đình) đứng trước bàn thờ, thắp hương và đọc văn khấn với thái độ trang nghiêm, thành kính.

Văn khấn giỗ hết 

5.2. Các nghi thức khác

Theo hướng dẫn trong bài viết tham khảo, các bước tiến hành nghi lễ cúng bao gồm:

• Chuẩn bị trước khi khấn: Trước buổi làm lễ (trưa hoặc chiều), thắp trước 03 nén nhang trên bàn thờ.
• Vào lễ: Mọi người ăn mặc chỉnh tề, con cháu xếp hàng đông đủ. Chủ lễ đốt một bó nhang, chia cho mỗi người một nén, phần còn lại cắm lên bàn thờ. Chủ lễ cầm 3 nén nhang để khấn.
• Sau khi khấn: Toàn thể con cháu vái lạy 03 cái. Sau đó, từng người có thể khấn nguyện riêng, rồi cắm nhang lên bàn thờ.
• Hóa văn cúng: Sau khi khấn xong, chủ lễ lấy bài cúng đặt lên đĩa sứ và hóa trước bàn thờ.
• Thụ lộc: Sau khi hương đã tàn khoảng 2/3, chủ lễ có thể khấn xin thụ hưởng lộc (hạ lễ).
• Hóa vàng mã: Khi hương tàn hết, chủ lễ tiến hành hóa đồ vàng mã cho người đã khuất.
• Đọc kinh (nếu có): Một số gia đình theo đạo Phật có thể mời thầy về tụng kinh cầu siêu hoặc tự đọc kinh tại nhà.
• Con cháu thụ lộc sau khi cúng: Sau khi hoàn tất các nghi lễ, gia đình cùng nhau thụ lộc (ăn cỗ cúng) trong không khí ấm cúng, tưởng nhớ người đã khuất.

Các nghi thức khác như hóa vàng mã trong ngày giỗ hết 

6. Những điều cần lưu ý khi tổ chức giỗ hết 

Để lễ giỗ hết diễn ra trang nghiêm và trọn vẹn ý nghĩa, gia chủ cần lưu ý một số điều sau:

• Trang phục: Người tham dự nên mặc quần áo lịch sự, kín đáo, màu sắc trang nhã (thường là các màu trầm, tối), tránh các trang phục lòe loẹt, hở hang.
• Thái độ: Giữ thái độ thành kính, trang nghiêm trong suốt quá trình diễn ra lễ cúng. Tưởng nhớ về người đã khuất với lòng biết ơn.
• Không gây ồn ào, mất trật tự: Tránh nói chuyện to tiếng, cười đùa ầm ĩ trong khi hành lễ. Giữ không khí trang trọng của buổi lễ.

Kiêng kỵ những điều không may mắn:

• Tránh cãi vã, to tiếng trong gia đình vào ngày này.
• Không nên sát sinh tùy tiện vào ngày giỗ (nếu có thể, nên mua đồ làm sẵn hoặc chuẩn bị từ trước).
• Theo một số phong tục địa phương, trong thời gian diễn ra lễ cúng, có thể kiêng quét nhà ra cửa (để tránh quét đi tài lộc, phúc đức).
• Tránh để trẻ con nô đùa, chạy nhảy lung tung gần khu vực bàn thờ.

Những điều cần lưu ý khi tổ chức giỗ hết 

7. Sau lễ giỗ hết

Sau khi hoàn thành nghi thức cúng giỗ hết (Đại tường), có một số lễ nghi tiếp theo đánh dấu việc hoàn toàn mãn tang:

Lễ trừ phục (Đoạn tang):

Đây là nghi lễ chính thức cởi bỏ đồ tang phục. Thời điểm thực hiện có thể ngay sau lễ Đại tường hoặc sau 27 tháng, tùy theo tục lệ.

• Sửa sang, dọn dẹp mộ phần: Gia đình có thể một lần nữa ra thăm nom, sửa sang, dọn dẹp mộ phần cho người đã khuất.
• Đốt đồ tang: Các vật dụng tang chế như quần áo tang, khăn tang sẽ được đem đi đốt.
• Rước linh vị người đã khuất lên bàn thờ gia tiên (nếu trước đó chưa có): Nếu trước đó linh vị (bài vị) của người mới mất được thờ riêng hoặc ở một vị trí tạm, thì sau lễ này, linh vị sẽ được chính thức an vị trên bàn thờ gia tiên cùng với các bậc tổ tiên khác.

Giỗ thường (Cát kỵ):

• Từ ngày giỗ hết trở đi, các lễ giỗ hàng năm của người đã khuất được gọi là giỗ thường hoặc cát kỵ.
• Việc cúng giỗ lúc này sẽ đơn giản hơn so với giỗ đầu và giỗ hết, không còn quá nhiều lễ nghi phức tạp hay không khí bi thương nặng nề, mà chủ yếu là lòng thành tưởng nhớ của con cháu. Mâm cúng cũng có thể tùy duyên và điều kiện gia đình.

Làm lễ đoạn tang sau khi xong nghi thức giỗ hết 

Lễ giỗ hết là một nét đẹp văn hóa truyền thống, thể hiện sâu sắc đạo lý "uống nước nhớ nguồn" và lòng hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên, ông bà, cha mẹ đã khuất. Việc hiểu rõ ý nghĩa và cách tính ngày giỗ hết cũng như các nghi thức liên quan không chỉ giúp chúng ta thực hiện đúng với thuần phong mỹ tục mà còn là cách để gìn giữ những giá trị tinh thần quý báu của dân tộc. Tại Huy Duyên Stone, chúng tôi luôn sẵn lòng đồng hành cùng quý vị trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hoặc cần tư vấn thêm về các công trình tâm linh bằng đá, xin đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi.