#Lăng Gia Long - Di Sản Hoàng Gia Độc Đáo Giữa Lòng Xứ Huế

Thiên Thọ Lăng, hay còn được biết đến với tên gọi Lăng Gia Long, là một quần thể kiến trúc lăng tẩm đồ sộ và uy nghi, nằm ẩn mình giữa khung cảnh thiên nhiên hữu tình của cố đô Huế. Công trình này không chỉ là nơi an nghỉ cuối cùng của vị hoàng đế khai sáng triều Nguyễn mà còn là một minh chứng sống động cho nghệ thuật kiến trúc và mỹ thuật thời Nguyễn.

1. Lăng Gia Long (Thiên Thọ Lăng) ở đâu?

Vị trí địa lý lăng của vua Gia Long

Nằm trong lòng những ngọn đồi xanh tươi của vùng đất Huế, Lăng Gia Long mang đến một không gian yên tĩnh và thanh bình. Cách trung tâm thành phố Huế khoảng 20km về phía Tây, lăng mộ này tọa lạc trên đỉnh đồi Thiên Thọ Sơn, nơi có cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ và tĩnh lặng. 

Thuộc thôn Định Môn, xã Hương Thọ, huyện Hương Trà, địa điểm này không chỉ là nơi an nghỉ của vị vua đầu tiên triều Nguyễn mà còn là một biểu tượng văn hóa lịch sử quý giá. Khung cảnh bao quanh lăng vua Gia Long tạo nên một bầu không khí trang nghiêm, khiến du khách dễ dàng cảm nhận được sự linh thiêng của nơi đây.

2. Vài nét lịch sử hình thành Lăng Vua Gia Long

Lịch sử hình thành nên Lăng của Vua Gia Long

Quá trình xây dựng lăng mộ kéo dài từ năm 1814 đến 1820, bắt nguồn từ nỗi đau mất mát của vua Gia Long khi bà Thừa Thiên Cao Hoàng hậu qua đời vào ngày 21 tháng 2 năm 1814. Ngay sau đó, nhà vua đã chỉ đạo các quan thuộc Khâm Thiên Giám tìm kiếm một địa điểm thích hợp để mai táng vợ mình. 

Thầy Địa lý Lê Duy Thanh, một nhân vật nổi bật và cũng là con trai của nhà bác học Lê Quý Đôn, đã phát hiện ra khu đất này. Theo ông, vị trí này hội tụ nhiều yếu tố phong thủy tốt đẹp, nơi mà “ảnh hưởng tốt lành sẽ còn mãi mãi trong suốt 10 ngàn năm” (L. Cadière).

Lịch sử hình thành lăng mộ vua Gia Long mang trong mình sự phức tạp đặc biệt. Đây không chỉ là nơi an nghỉ của vua Gia Long mà còn bao gồm một quần thể lăng tẩm của nhiều thành viên trong gia đình và dòng họ của ông. Những lăng mộ này trải dài trên một khu vực rộng lớn thuộc làng Định Môn, được xây dựng qua nhiều thời kỳ khác nhau, từ thế kỷ XVII đến XIX, với khoảng cách gần hai thế kỷ giữa các công trình. 

Sự đa dạng về thời gian và phong cách kiến trúc của các lăng tẩm này không chỉ phản ánh sự thay đổi trong tư duy nghệ thuật của người dân đương thời mà còn cho thấy tầm quan trọng của truyền thống văn hóa và tín ngưỡng trong việc xây dựng nơi thờ phụng tổ tiên.

3. Quá trình xây dựng Lăng vua Khải Gia Long

Nằm giữa những ngọn đồi xanh tươi, lăng Gia Long được tạo nên từ 42 đỉnh núi mang tên riêng, trong đó ngọn Đại Thiên Thọ được chọn làm trung tâm, tạo nên một không gian trang trọng và hùng vĩ. 

Toàn bộ khu vực lăng vua Gia Long rộng hơn 28 km², kéo dài từ chân dãy Trường Sơn đến bờ Tả Trạch, là nơi hội tụ của vẻ đẹp thiên nhiên và kiến trúc độc đáo. Đặc biệt, vua Gia Long đã trực tiếp thám sát và quyết định mọi chi tiết về quy hoạch, thiết kế và thi công, cho thấy sự chăm chút tỉ mỉ của ông đối với nơi an nghỉ vĩnh hằng.

Mộ đá được thiết kế với mật độ kiến trúc thưa thớt, các công trình trải dài theo chiều ngang, tạo cảm giác rộng rãi, thoáng đãng. Không giống như nhiều lăng tẩm khác, khu Thiên Thọ lăng không có lầu đài hay la thành, mà chỉ được bao bọc bởi những ngọn đồi tự nhiên, như một vòng thành vững chãi. 

Tâm điểm của lăng mộ Gia Long là hai ngôi mộ bằng đá, nằm song song bên nhau, mang đến một hình ảnh đơn giản nhưng đầy ý nghĩa. Không có họa tiết cầu kỳ hay màu sắc rực rỡ, chỉ có những tấm đá phẳng lì, tĩnh lặng, tạo nên một không khí trang nghiêm và tĩnh mịch. Sự gần gũi của hai nấm mồ không chỉ thể hiện tình yêu sâu sắc giữa vua và hoàng hậu mà còn là biểu tượng của lòng trung thành và sự gắn bó bền chặt, điều mà không thể tìm thấy ở bất kỳ lăng tẩm nào khác của triều đại Nguyễn.

4. Kiến trúc Lăng vua Gia Long

Nơi an nghỉ của vua Gia Long có lối kiến trúc thế nào?

Kiến trúc lăng Gia Long được xây dựng trên một quả đồi bằng phẳng, tạo nên sự hài hòa giữa thiên nhiên và nhân tạo. Phía trước lăng mộ vua Gia Long là ngọn Đại Thiên Thọ hùng vĩ, trong khi bảy ngọn núi bao bọc phía sau đóng vai trò như một bức bình phong tự nhiên. Cả hai bên lăng còn có 14 ngọn núi, được đặt tên là “Tả thanh long” và “Hữu bạch hổ”, mang lại vẻ uy nghiêm cho không gian tôn nghiêm này.

Toàn bộ Thiên Thọ lăng được chia thành ba khu vực chính:

• Ở giữa là khu lăng mộ của vua và bà Thừa Thiên Cao Hoàng hậu, nơi có Bửu Thành với những ngôi mộ đá được thiết kế theo triết lý “Càn Khôn hiệp đức”, tượng trưng cho sự vĩnh cửu của tình yêu và lòng trung thành. 
• Bên phải lăng mộ vua Gia Long là khu vực tẩm điện, với điện Minh Thành, nơi thờ Hoàng đế và Hoàng hậu đầu tiên, mang ý nghĩa “sự hoàn thiện rực rỡ”. Điện này không chỉ là nơi lưu giữ các kỷ vật của vua Gia Long mà còn là chứng nhân của những trang sử chinh chiến đầy hào hùng.
• Ở bên trái, Bi Đình ghi lại bài văn bia “Thánh đức thần công” của vua Minh Mạng, thể hiện lòng tôn kính đối với vua cha, với những họa tiết chạm khắc tinh xảo. 

5. Khám phá các khu vực nổi bật bên trong lăng Gia Long

5.1. Khu lăng mộ - Bửu Thành

Khu lăng mộ - Bửu Thành

Nằm ở trung tâm quần thể di tích lịch sử Huế, nơi đây ấn tượng với hai lăng mộ song hành của Vua Gia Long và Hoàng hậu Thừa Thiên Cao, tọa lạc trên đồi Chính Trung. Hai ngôi mộ, dù không được trang trí cầu kỳ hay sơn son thếp vàng, vẫn thể hiện vẻ đẹp giản dị và sự trường tồn theo thời gian, cách nhau chỉ một gang tay. 

Khi nhìn từ phía sau, điểm giao nhau của hai nóc lăng tạo thành hình ảnh hoàn hảo với đỉnh Đại Thiên Thọ, biểu trưng cho kiến trúc phong thủy độc đáo của khu lăng mộ này. 

Ngoài ra, Bửu Thành tại lăng Gia Long được bảo vệ bởi hệ thống tường bao kiên cố, với cổng đồng chỉ mở vào các ngày lễ tết, nhằm duy trì không gian tôn nghiêm. Nổi bật hơn nữa là sân tế với bảy cấp, nơi có các tượng đá quan văn, quan võ, voi đá và chiến mã đứng chầu, góp phần tạo nên bầu không khí trang trọng và linh thiêng của khu di tích này.

5.2. Bi Đình

Bi Đình

Nằm trong không gian tôn nghiêm của khu lăng Gia Long, Bi Đình không chỉ đơn thuần là một công trình kiến trúc mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa quý báu. Bên trái khu lăng mộ, công trình này thường xuất hiện ở nhiều lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn, mang trong mình ý nghĩa lịch sử sâu sắc.

Bi Đình tại lăng vua Gia Long chứa đựng tấm bia "Thánh Đức Thần Công," được chạm khắc với hoa văn tinh xảo, thể hiện trình độ nghệ thuật cao của thời kỳ ấy. Dù đã trải qua gần hai thế kỷ, nhưng những ký tự trên bia vẫn giữ được sự rõ nét, như một minh chứng cho sự bền bỉ của di sản văn hóa. 

Tấm bia này không chỉ là lời tri ân mà còn là sự tôn vinh vua Gia Long, người sáng lập triều đại Nguyễn, được dựng lên bởi vua Minh Mạng với tấm lòng biết ơn sâu sắc. 

5.3. Điện Minh Thành

Điện Minh Thành

Tọa lạc trong khuôn viên lăng Gia Long, Điện Minh Thành được bao bọc bởi những bức tường kiên cố, tọa lạc trang nghiêm trên nền Bạch Sơn. Đây là nơi mà người dân và các thế hệ mai sau thường lui tới để thắp hương, tưởng niệm Vua Gia Long và Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu. 

Trong quá khứ, Điện từng lưu giữ nhiều hiện vật quý giá, phản ánh cuộc đời dũng cảm của vua Gia Long trong những năm tháng kháng chiến, như mũ trụ và yên ngựa. Tuy nhiên, qua thời gian, do những biến cố lịch sử, những kỷ vật ấy đã không còn hiện diện, để lại cho nơi đây một nỗi niềm trống vắng.

5.4. Điện Gia Thành và Lăng Thiên Thọ Hữu

Điện Gia Thành và Lăng Thiên Thọ Hữu

Thiên Thọ Hữu là nơi an nghỉ của Thuận Thiên Cao Hoàng Hậu, là biểu tượng của tình yêu thương và sự tôn trọng của Vua Gia Long đối với người vợ thứ hai của mình. 

Trong khi đó, Điện Gia Thành đảm nhiệm vai trò là nơi thờ phụng, nơi diễn ra các nghi lễ tưởng niệm hoàng gia, mang lại không khí trang nghiêm cho toàn bộ quần thể. 

Bên cạnh đó, khu lăng Gia Long này còn lưu giữ nhiều lăng khác của các thành viên trong hoàng tộc nhà Nguyễn như Lăng Vĩnh Mậu, Lăng Thoại Thánh và Lăng Quang Hưng. Những di tích này không chỉ phản ánh văn hóa và lịch sử của triều đại Nguyễn mà còn là điểm đến thu hút du khách bởi sự độc đáo và giá trị nghệ thuật. 

Lăng Gia Long là một biểu tượng của sự trường tồn, là nơi con cháu đời đời ghi nhớ công ơn của tổ tiên. 

Để tưởng nhớ và tôn vinh những người đã khuất, đồng thời tạo nên những không gian tâm linh ý nghĩa, Huy Duyên Stone - đơn vị chuyên thi công lăng mộ đá, mộ đá đẹp, luôn sẵn sàng phục vụ quý khách. Với đội ngũ thợ lành nghề, kinh nghiệm dày dặn và những mẫu mộ đá đa dạng, chúng tôi cam kết mang đến cho quý khách những sản phẩm chất lượng cao, giá cả hợp lý. Hãy liên hệ với Huy Duyên Stone để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất!