#Lăng Khải Định - Dấu Ấn Lăng Mộ Cuối Cùng Triều Nguyễn

Lăng Khải Định, một kiệt tác kiến trúc độc đáo nằm ẩn mình giữa núi non trùng điệp ở Huế, là một trong những điểm đến không thể bỏ qua khi du khách đặt chân đến cố đô. Với sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc Á Đông và châu Âu, lăng tẩm của vị vua thứ 12 nhà Nguyễn này không chỉ là nơi an nghỉ cuối cùng của một vị hoàng đế mà còn là một bảo tàng nghệ thuật sống động, ghi dấu một thời kỳ hoàng kim của đất nước.

1. Lăng Khải Định ở đâu?

Vị trí địa lý lăng của vua Khải Định

Ẩn mình giữa núi non trùng điệp, lăng Khải Định là một tuyệt tác kiến trúc thu hút hàng ngàn du khách mỗi năm. Nằm trên triền núi Châu Chữ, thuộc xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế, lăng cách trung tâm thành phố Huế khoảng 10 km. Đây là nơi yên nghỉ của vị hoàng đế thứ 12 triều Nguyễn - vua Khải Định, người đã dành nhiều tâm huyết trong việc lựa chọn vị trí phong thủy và thiết kế lăng mộ. 

Lăng còn có tên gọi khác là Ứng Lăng, một trong bảy lăng tẩm nổi bật của thời kỳ nhà Nguyễn. Đặc biệt, lăng vua Khải Định sở hữu sự kết hợp hài hòa giữa phong cách Á - Âu, giữa nét cổ điển và hiện đại, khiến công trình toát lên vẻ đẹp riêng biệt và tinh tế. 

Không chỉ thế, lăng tọa lạc trên một ngọn đồi với thế đất đặc biệt, nơi tiền án là đồi thấp, hữu là bạch hổ, và tả là long thành, còn hậu chẩm được che chắn bởi núi Châu Chữ. 

So với các lăng khác, lăng của vua Khải Định có diện tích nhỏ hơn, nhưng bù lại, từng chi tiết đều được thực hiện vô cùng công phu, tạo nên dấu ấn khó quên trong lòng du khách.

2. Vài nét lịch sử hình thành Lăng Vua Khải Định

Vua Khải Định và lịch sử hình thành lăng mộ của ông

Vua Khải Định, tên thật là Nguyễn Phúc Bửu Đảo, là nhân vật nổi bật trong lịch sử Việt Nam, với cuộc đời và di sản để lại những dấu ấn khó phai. 

Sinh ngày 8 tháng 10 năm 1885 và mất ngày 6 tháng 11 năm 1925, ông là vị vua thứ 12 của triều Nguyễn và cũng là người đã thực hiện nhiều công trình lớn trong thời kỳ trị vì ngắn ngủi của mình. 

Khi lên ngôi vào năm 1916 ở tuổi 31, nhà vua bắt đầu một giai đoạn đầy biến động dưới ách đô hộ của thực dân Pháp. Trong suốt 9 năm làm vua, Khải Định đã cống hiến sức lực để xây dựng nên nhiều công trình kiến trúc đặc sắc như Cung An Định, cửa Hiển Nhơn, điện Kiến Trung và cửa Chương Đức, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống và phong cách kiến trúc Tây phương. 

Một trong những dấu ấn cuối cùng và quan trọng nhất là Ứng lăng (lăng Khải Định), nơi ông đã xây dựng cho cuộc đời mình sau khi lìa xa thế gian. Ứng lăng, với lối kiến trúc tinh tế và công phu, không chỉ là nơi yên nghỉ của nhà vua mà còn là một công trình mang giá trị nghệ thuật và lịch sử cho hậu thế chiêm ngưỡng. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho sự giao thoa văn hóa trong kiến trúc thời bấy giờ và là biểu tượng của một triều đại cuối cùng của triều Nguyễn.

3. Quá trình xây dựng Lăng vua Khải Định

Quá trình xây dựng Lăng của vua Khải Định

Lăng Khải Định, công trình mộ đá cuối cùng trong hệ thống lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn, nổi bật với phong cách kiến trúc độc đáo và công phu. Khởi công vào ngày 4 tháng 9 năm 1920, lăng này được xây dựng dưới sự chỉ huy của Tiền quân Đô thống phủ Lê Văn Bá và kéo dài suốt 11 năm, đến khi Hoàng đế Bảo Đại hoàn tất vào năm 1931. Khi bắt đầu xây dựng, vua Khải Định đã sớm qua đời sau 5 năm, để lại di sản này cho con trai mình hoàn thành.

Địa điểm xây dựng lăng vua Khải Định được chọn lựa kỹ lưỡng bởi các thầy địa lý, nằm tại miền tây núi Châu Chữ. Triều đình đã huy động tù binh và binh lính để phá núi, mở đường, tạo mặt bằng cho công trình. Lăng tọa lạc trên quả đồi thấp, trước mặt có hai ngọn núi Chóp Vung và Kim Sơn, tạo nên thế “Tả thanh long – Hữu bạch hổ”, mang ý nghĩa phong thủy. 

Dòng suối Châu Ê chảy qua cũng được xem là điểm "minh đường" theo quan niệm Á Đông.

Vua Khải Định đã đổi tên núi Châu Sơn thành Ứng Sơn, vì vậy lăng được đặt tên là Ứng Lăng. 

Tuy nhiên, vùng đất này nổi tiếng với khí hậu khắc nghiệt, độc hại; nhiều tù binh và binh lính phải đối mặt với bệnh tật và thương tích. Để hoàn thành công trình, vua Khải Định đã nhập khẩu nguyên vật liệu từ Pháp, Nhật Bản và Trung Quốc, đồng thời tăng thuế điền 30% trên toàn quốc, một quyết định gây tranh cãi. Lăng mộ vua Khải Định tuy có diện tích nhỏ hơn các lăng tẩm khác, chỉ 117m x 48,5m, nhưng lại tốn nhiều chi phí, nhân lực và thời gian. 

Kết quả là một công trình lộng lẫy, kiến trúc lăng Khải Định kết hợp tinh tế giữa văn hóa phương Đông và phương Tây, để lại dấu ấn đặc biệt trong lịch sử kiến trúc Việt Nam.

4. Kiến trúc Lăng vua Khải Định - Kiệt tác kết hợp Đông Tây

Kiến trúc Lăng mộ của vua Khải Định - Kiệt tác kết hợp Đông Tây

Khác biệt với các lăng tẩm truyền thống, lăng Khải Định là một sự hòa quyện hài hòa giữa văn hóa phương Đông và phương Tây, tạo nên một tuyệt tác vừa cổ điển vừa hiện đại. 

Khu lăng mang dáng hình chữ nhật, bao gồm 127 bậc thang nối nhau, mở đầu bằng Cổng Tam Quan uy nghiêm. Tiến vào sâu hơn, du khách sẽ bước qua Nghi Môn và đến sân Bái Đình trang trọng, nơi diễn ra các nghi lễ cúng bái. Phía trên là hai tầng sân có chiều cao khác nhau, mỗi tầng cách nhau 13 bậc thang, dẫn đến đỉnh cao nhất là Cung Thiên Định – nơi an nghỉ cuối cùng của vua Khải Định.

Kiến trúc lăng Khải Định được xây dựng vô cùng tinh xảo, nổi bật với các chi tiết chạm khắc công phu, từ gạch men đến cửa sổ kính màu, thể hiện sự cầu kỳ hiếm có. Bao quanh lăng là cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, kết hợp giữa núi non và dòng suối, tạo nên không gian vừa thơ mộng vừa uy nghiêm. 

Những yếu tố này đã biến lăng vua Khải Định thành một kiệt tác vượt thời gian, lưu giữ vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật kiến trúc trong thời kỳ nhà Nguyễn.

5. Khám phá các khu vực nổi bật bên trong lăng Khải Định

5.1. Cổng Tam Quan

Cổng Tam Quan

Lăng Khải Định hiện lên lộng lẫy với Cổng Tam Quan đầy tráng lệ, nơi mà bước chân đầu tiên của du khách không thể bỏ qua. Cổng Tam Quan được xây dựng tinh xảo, mang đậm hơi thở Ấn Độ giáo, tạo nên một sự giao thoa văn hóa hài hòa giữa Việt Nam và Ấn Độ. Cổng nằm ở tầng đầu tiên của lăng vua Khải Định, nơi tôn vinh và tưởng niệm những vị công thần đã cống hiến cho triều đại. Để chiêm ngưỡng toàn bộ vẻ đẹp này, bạn sẽ phải đi qua 37 bậc thang đầu tiên trước khi tiếp tục hành trình với tổng cộng 127 bậc dẫn tới lăng.

5.2. Nghi Môn và sân Bái Đính

Nghi Môn và sân Bái Đính

Bước qua cổng Tam Quan, một lối đi dẫn bạn đến khu vực Nghi Môn và sân Bái Đính - khu vực không thể bỏ qua khi giới thiệu về lăng Khải Định. 

Chỉ cần vượt qua thêm 29 bậc thang, bạn sẽ thấy mình đứng giữa một không gian trang nghiêm, nơi tượng các cận thần và binh lính được sắp xếp thành bốn hàng đối xứng. Những bức tượng được chạm khắc tinh xảo và tỉ mỉ, mỗi tượng đều mang dáng vẻ sống động, giống như con người thật. Tại đây, du khách có thể cảm nhận sự kỳ vĩ và uy nghi của lăng vua, với cảnh núi non hùng vĩ vươn lên phía sau, tạo nên một khung cảnh vừa trầm mặc vừa hùng tráng.

5.3. Cung Thiên Định - khu vực ở vị trí cao nhất

Cung Thiên Định

Nằm uy nghi tại tầng cao nhất của lăng vua Khải Định, Cung Thiên Định là điểm dừng chân ấn tượng đối với mọi du khách. 

Khu vực này không chỉ là nơi an nghỉ của vua Khải Định mà còn là một kiệt tác nghệ thuật thể hiện sự sáng tạo vượt thời đại của ông. Bên trong Cung Thiên Định, cấu trúc được chia thành năm khu vực chính: trung tâm là bưu tán, nơi đặt phần mộ của vua, trên đó là pho tượng uy nghiêm. Hai bên là Tả và Hữu Trực Phòng, tạo nên sự cân đối hoàn mỹ. Phía trước Điện Khải Thành, án thờ trang trọng thể hiện lòng tôn kính của hậu thế, còn khám thờ ở sâu bên trong lưu giữ bài vị của nhà vua, nơi tôn nghiêm của lịch sử và văn hóa.

5.4. Điện Khải Thành

Điện Khải Thành

Được gọi tên riêng biệt để nhấn mạnh vai trò quan trọng, Điện Khải Thành là nơi an nghỉ của nhà vua, với án thờ đặt phía trước thi hài. Tượng đồng vua Khải Định oai nghiêm đứng trên, tạo nên một khung cảnh trang nghiêm và uy quyền. Nội thất điện được thiết kế tinh xảo, nổi bật với sắc vàng hoàng gia, thể hiện đẳng cấp và quyền lực của bậc đế vương. Từng chi tiết trong lăng Khải Định đều được chăm chút kỹ lưỡng, khiến nơi đây trở thành một kiệt tác nghệ thuật với sự hòa quyện hoàn hảo giữa kiến trúc và văn hóa cung đình.

Lăng Khải Định là một kiệt tác kiến trúc, hội tụ tinh hoa nghệ thuật Đông - Tây, là minh chứng sinh động cho sự giao thoa văn hóa và sự phát triển của nghệ thuật điêu khắc đá tại Việt Nam. Để gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa đó, chúng ta cần có những công trình kiến trúc tâm linh được xây dựng một cách nghiêm túc và nghệ thuật. Huy Duyên Stone với bề dày kinh nghiệm và đội ngũ nghệ nhân tài hoa, luôn sẵn sàng đồng hành cùng quý khách tạo nên những tác phẩm mộ đá mang đậm dấu ấn cá nhân, xứng đáng là nơi yên nghỉ cuối cùng cho người đã khuất.