#Tết Thanh Minh Là Gì? Vào Tháng Nào? Ý Nghĩa Tết Thanh Minh

Tết Thanh Minh, hay còn gọi là Tết của sự tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, là một nét văn hóa đặc trưng trong đời sống tinh thần của người Việt Nam. Đây là dịp để con cháu trở về nguồn cội, hướng về những người đã khuất, thể hiện lòng thành kính và biết ơn sâu sắc. Vào ngày này, gia đình sum họp, cùng nhau đi tảo mộ, dọn dẹp và sửa sang phần mộ, cầu mong tổ tiên phù hộ cho cuộc sống bình an, hạnh phúc. Tiết Thanh Minh không chỉ là một nghi lễ truyền thống, mà còn là dịp để bồi đắp tình cảm gia đình, nhắc nhở thế hệ trẻ về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.

1. Tết Thanh Minh là gì? Nguồn gốc ngày tết thanh minh

Tiết Thanh Minh là gì? Và nguồn gốc của Tiết Thanh Minh 

Tết Thanh Minh là dịp quan trọng để con cháu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với tổ tiên. Dù đi xa hay ở gần, ngày này gia đình lại sum họp, cùng nhau đi tảo mộ, dọn dẹp và chăm sóc phần mộ tổ tiên. Những ngôi mộ đá sạch sẽ, tươm tất chính là minh chứng cho lòng thành kính của con cháu, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” – một giá trị văn hóa đẹp của người Việt.

Không chỉ dừng lại ở gia đình, nhiều người còn quét dọn những ngôi mộ vô chủ, thể hiện tinh thần nhân văn và truyền thống “tương thân tương ái.” Đối với các bậc cha mẹ, dịp này còn là cơ hội dạy con cháu biết trân trọng, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ khi họ còn sống, thay vì chờ đến lúc không còn mới tỏ lòng thành kính.

Thanh minh tháng nào? Năm 2025, Tết Thanh Minh rơi vào thứ Sáu, ngày 4/4 dương lịch (7/3 âm lịch), bắt đầu từ sau Tiết Xuân Phân và kéo dài đến 20/4.

Nguồn gốc

Tiết Thanh Minh có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với hệ tục Tảo Mộ và Hội Đạp Thanh. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tiết Thanh Minh mang nét đẹp riêng, thể hiện tinh thần gia đình và lối sống đạo đức của người Việt.

2. Ý nghĩa của tết thanh minh

Những ý nghĩa của Thanh Minh 

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, Trưởng khoa Văn hóa Phát triển, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, ý nghĩa của tết thanh minh là lúc người dân thực hiện nghi thức tảo mộ và cúng gia tiên nhằm tri ân, tưởng nhớ người thân đã khuất. Đây không chỉ là hành động thể hiện lòng biết ơn mà còn là cách con cháu duy trì mối liên kết với cội nguồn, tiếp nối truyền thống gia đình.

Bên cạnh đó, Tết Thanh Minh thường bị nhầm lẫn với Tết Hàn Thực, do có những năm hai dịp này trùng ngày. Tuy nhiên, TS.KTS Vũ Thế Khanh nhấn mạnh rằng, Tiết Thanh Minh và Tết Hàn Thực là hai lễ truyền thống hoàn toàn khác nhau, cả về ý nghĩa lẫn nguồn gốc.

Tết Thanh Minh bắt đầu từ tiết khí Thanh Minh, một trong 24 tiết khí của năm, kéo dài khoảng 15–16 ngày (thường từ 4/4–21/4 dương lịch). Trong khi đó, Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, gắn liền với điển tích vua Tấn Văn Công tưởng nhớ Giới Tử Thôi, diễn ra từ ngày 3/3–5/3 âm lịch hàng năm.

Những giá trị nhân văn trong Tết Thanh Minh

Tết Thanh Minh không chỉ là dịp hướng về tổ tiên mà còn khơi dậy tinh thần trách nhiệm, sự quan tâm và lòng hiếu thảo trong mỗi gia đình. Đồng thời, đây cũng là lời nhắc nhở về tình yêu thương, sự trân trọng đối với những giá trị nhân văn sâu sắc trong cuộc sống thường nhật.

3. Người Việt thường làm gì trong Tết Thanh Minh?

Người Việt thường làm gì trong Tiết Thanh Minh? 

3.1 Tết thanh minh tảo mộ

Tết thanh minh tảo mộ là dịp đặc biệt để người Việt hướng về tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ cội nguồn. Vào ngày này, con cháu thường chuẩn bị lễ vật, thắp hương trước phần mộ của người đã khuất, và dọn dẹp mộ phần sạch sẽ, tươm tất. Hành động này không chỉ nhằm bày tỏ lòng thành kính mà còn cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu sức khỏe và bình an.

Sau khi hoàn tất nghi thức tảo mộ, các thành viên trong gia đình sẽ trở về nhà, chuẩn bị mâm cơm cúng dâng lên bàn thờ gia tiên. Đây là khoảnh khắc quan trọng để cả gia đình sum họp, cùng ăn uống, trò chuyện và thắt chặt tình cảm gia đình. Đối với những người xa quê, nếu không thể trở về đúng ngày, việc tảo mộ có thể được thực hiện trong bất kỳ ngày nào thuộc Tết Thanh Minh, miễn là xuất phát từ tấm lòng thành.

3.2 Thanh minh cúng những gì?

Ngoài việc tảo mộ, chuẩn bị mâm cúng gia tiên cũng là một phần không thể thiếu trong ngày Tết Thanh Minh. Tùy thuộc vào phong tục từng vùng miền, mâm cúng có thể khác nhau, nhưng thường bao gồm các món ăn truyền thống và mang tính giản dị.

Mâm cơm dâng cúng ông bà tổ tiên thường được chuẩn bị chỉn chu nhưng không quá cầu kỳ, thể hiện lòng thành hơn là hình thức phô trương. Các món ăn trên mâm cúng thường là những món quen thuộc trong bữa cơm gia đình, nhằm mời tổ tiên “về dùng bữa” cùng con cháu. Đây cũng là dịp để các thành viên quây quần, cùng nhau vun đắp tình cảm gia đình và giữ gìn truyền thống tốt đẹp.

4. Cách sắm lễ Tiết Thanh Minh

Thanh Minh thường sắm những gì? 

4.1 Cúng ở mộ

Khi thực hiện lễ tảo mộ dịp Tết Thanh Minh, gia đình cần sắp xếp đồ cúng một cách hợp lý:

• Lễ mặn (thịt, gà...) đặt riêng, hoa quả và tiền vàng đặt chung.
• Sau khi chuẩn bị xong, thắp nhang và đèn, lưu ý chỉ cắm 1 hoặc 3 nén nhang, tránh cắm 2 nén vì kiêng kỵ.
• Gia chủ vái lạy 3 lần để tỏ lòng thành kính với thần linh cai quản đất đai (quan Thổ Công, Thổ Địa), sau đó mời tổ tiên về nhận lễ và đọc bài khấn.

Khi nhang gần cháy hết, mọi người tiến hành quét dọn và sửa sang phần mộ. Sau khi tuần hương được khoảng 2/3, gia đình thực hiện nghi thức tạ lễ, hóa vàng và xin lộc. Lễ cúng kết thúc, mọi người thu dọn đồ lễ và trở về nhà.

4.2 Cúng tại nhà

Cúng lễ Tết Thanh Minh tại nhà cũng cần thực hiện đúng trình tự và thể hiện sự trang nghiêm:

• Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt chú trọng khu vực bàn thờ gia tiên.
• Chuẩn bị mâm cỗ cúng tại nhà để dâng lên tổ tiên, thường bao gồm những món ăn truyền thống.
• Thắp nhang và khấn vái tổ tiên tương tự như các nghi thức cúng thông thường. Trong quá trình cúng, gia chủ cần giữ thái độ thành tâm và trang trọng để thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với ông bà, tổ tiên.

Lưu ý chung:

Dù thực hiện tại mộ hay tại gia, điều quan trọng nhất là sự chân thành và lòng thành kính trong từng hành động. Tết Thanh Minh tảo mộ không chỉ là dịp tưởng nhớ tổ tiên mà còn là cơ hội để các thành viên trong gia đình đoàn tụ, gắn kết và trân trọng những giá trị truyền thống quý báu.

5. Những điều nên làm và không nên làm trong Tết Thanh Minh

Những điều nên làm và không nên làm khi Thanh Minh 

Những điều không nên làm trong Tết Thanh Minh

Khi đi tảo mộ vào tiết Thanh Minh, cần lưu ý một số điều kiêng kỵ để tránh xui xẻo và giữ sự trang nghiêm:

• Tránh giẫm đạp hoặc đá đồ cúng của mộ phần khác: Hành động này không chỉ thiếu tôn trọng mà còn có thể mang lại vận xui, đặc biệt đối với trẻ em và thanh niên.
• Phụ nữ mang thai hoặc đang trong kỳ kinh nguyệt, người sức khỏe yếu: Những người này không nên tham gia tảo mộ do khí lạnh và năng lượng tiêu cực có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Hạn chế chụp ảnh tại nghĩa trang: Mặc dù gia đình thường muốn lưu giữ khoảnh khắc sum họp, nhưng việc chụp ảnh tại khu vực nghĩa trang không được khuyến khích vì có thể ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm của buổi lễ.
• Dọn dẹp mộ phần: Cần làm sạch toàn bộ mộ, kiểm tra kỹ để tránh các loài gây hại như chuột hoặc rắn rết trú ngụ bên trong.
• Không bàn tán hoặc chỉ trỏ vào mộ phần người khác: Điều này vừa thể hiện sự bất kính với người đã khuất, vừa tránh mang lại xui xẻo cho bản thân.

Những điều nên làm trong Tết Thanh Minh

Tết Thanh Minh là dịp thể hiện lòng biết ơn và duy trì truyền thống gia đình. Dưới đây là những việc nên làm:

• Tảo mộ ông bà tổ tiên: Đây là nghi thức quan trọng, thể hiện lòng thành kính và biết ơn đối với các thế hệ đi trước.
• Dọn dẹp bàn thờ và nhà cửa: Không gian thờ cúng cần được lau dọn sạch sẽ, gọn gàng để đón ông bà tổ tiên.
• Thực hiện lễ cúng: Làm lễ tại mộ phần và tại nhà để bày tỏ lòng hiếu thảo, cầu mong sự phù hộ của tổ tiên cho gia đình.

6. Văn khấn ngày Tiết thanh minh chuẩn nhất

Văn khấn Tết Thanh Minh tại mộ:

Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh, gia chủ cần chuẩn bị lễ vật gồm: hương đèn, trầu cau, tiền vàng, rượu thịt (chân giò, gà luộc hoặc một khoanh giò nạc), và hoa quả. Sau khi sắp lễ, gia chủ đứng trước phần mộ và thực hiện các nghi thức khấn vái như sau:

 

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương

Con Kính lạy Hương linh………………(Hiển khảo, Hiển tỷ hoặc Tổ Khảo………….

Hôm nay là ngày.………….

Nhân tiết:………………………….

Tín chủ (chúng) con ……………………………

Ngụ tại:…………………….

Chúng con và toàn thể gia đình con cháu, nhờ công ơn võng cực, nền đức cao dày, gây dựng cơ nghiệp của………….. chạnh lòng nghĩ đến âm phần ở nơi hoang vắng, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước mộ, kính mời chân linh…………............lai lâm hiến hưởng.

Chúng con xin phép được sửa sang phần mộ, bồi xa, bồi thổ, tu sửa minh đường hậu quỷ cho thêm vững chắc. Nhờ ơn Phật Thánh phù trì, đội đức trời che đất chở, cảm niệm Thần linh phù độ, khiến cho được chữ bình an, âm siêu dương thái. Con cháu chúng con xin vì chân linh..……..Phát nguyện tích đức tu nhân, làm duyên, làm phúc cúng dâng Tin Bảo, giúp đỡ cô nhi quả phụ, tế bần cứu nạn, hiếu thuận tông nhân để lấy phúc này hướng về Tiên Tổ.

Cúi xin linh thiêng chứng giám, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì con cháu, qua lại soi xét cửa nhà. Che tai cứu nạn, ban tài tiếp lộc, điều lành mang đến, điều dữ xua đi. Độ cho gia đạo hưng long, quế hờ tươi tốt, cháu con vinh hưởng lộc trời, già trẻ nhuần ơn Phật Thánh.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin chứng giám.

 

Văn khấn Tết Thanh Minh tại nhà:

Trong lễ cúng tại gia, gia chủ cần chuẩn bị mâm cúng với đầy đủ xôi, gà luộc, hoặc giò, canh măng, miến xào,… hoặc đơn giản hơn, chỉ thắp hương cùng hoa quả tươi, trầu cau, thuốc lá. Gia chủ sửa soạn nghiêm túc, đứng trước bàn thờ, thắp hương, sau đó khấn:

 

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.

Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…

Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia

Hôm nay là ngày... tháng... năm...

Nay con giữ việc phụng thờ tên là..., tuổi…, sinh tại xã..., huyện..., tỉnh... cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.

Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.

Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tiết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.

Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồm xuôi gió, gặp nhiều may mắn.

Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

Nam mô A di Đà Phật!

 

Lưu ý: Lễ khấn cần thành tâm và nghiêm túc để thể hiện lòng thành kính, tri ân tổ tiên và cầu mong sự phù hộ, độ trì cho gia đình.

 

Trên đây là toàn bộ thông tin lý giải về ngày Tết Thanh Minh. Hy vọng những gì có trong bài viết sẽ giúp ích cho bạn. 

Bên cạnh đó, hãy để Huy Duyên Stone là điểm đến tin cậy cho mọi nhu cầu về mộ đá, lăng mộ đá của gia đình bạn! Với những sản phẩm đá tự nhiên chất lượng cao, chúng tôi cam kết mang đến cho bạn không chỉ vẻ đẹp mà còn sự bền bỉ và ý nghĩa phong thủy. Hãy để từng viên đá từ Huy Duyên Stone trở thành nguồn tài lộc, may mắn và sự an lành cho bạn và gia đình.